ΤΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΤΩΝ ΣΟΦΩΝ...

 Σύνδρομο Savant ή σύνδρομο του σοφού

Πρόκειται για ένα όρο που για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από τον Langdon Down, το 1887, ο οποίος αναφέρθηκε στον “idiot savant”, περιγράφοντας ένα άτομο με εξαιρετική μνήμη αλλά με ένα σημαντικό έλλειμμα στη συλλογιστική δύναμη, ένα άτομο δηλαδή με χαμηλή νοημοσύνη αλλά υψηλές ικανότητες σε κάποιο τομέα. Συχνά τα άτομα με σύνδρομο savant ονομάζονται "όμορφα μυαλά" beautiful minds. Αυτός ο χαρακτηρισμός είναι απόλυτα δικαιολογημένος αν αναλογιστούμε τις ξεχωριστές ικανότητες που διαθέτουν. Αυτό τους επιτρέπει για παράδειγμα να αποστηθίζουν μεγάλες αλληλουχίες αριθμών ή να εκτελούν πολύπλοκους μαθηματικούς υπολογισμούς και μετά να τους θυμούνται για πάντα!

 Πρόκειται για μια ικανότητα που φαίνεται ασύμφωνη, παράλογη και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις συνολικές δυσκολίες του ατόμου .Όποια και αν είναι η συγκεκριμένη δεξιότητα, πάντα είναι συνδεδεμένη με μαζική μνήμη.

Κim Peek- Ο Άνθρωπος της βροχής

Ο Kim Peek, γνωστός ως μέγα-savant, υπήρξε η έμπνευση για το ρόλο του Raymond Babbitt στη ταινία «ο άνθρωπος της βροχής» (Rain man-κέρδισε 4 όσκαρ). Ο Peek, από την ηλικία των μόλις 2 ετών, μπορούσε να διαβάσει και να αποστηθίσει βιβλία, ενώ μέχρι την ηλικία των 4 ετών δεν είχε ακόμη περπατήσει. Η φωτογραφική του μνήμη αποδεικνύεται από το γεγονός ότι γνώριζε όλους τους ταχυδρομικούς κώδικες σε όλες τις πολιτείες της Αμερικής, είχε απίστευτες εγκυκλοπαιδικές γνώσεις γεωγραφίας, μουσικής, ιστορίας, λογοτεχνίας. Πιστεύεται ότι μπορούσε να απαγγείλει το περιεχόμενο τουλάχιστο 12.000 βιβλίων. Αλλά το πραγματικά αξιοθαύμαστο ήταν όταν οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μπορούσε να διαβάζει ταυτόχρονα 2 σελίδες βιβλίου με τα μάτια του. Επίσης είχε μαθηματικές ικανότητες και έκανε σωστούς ημερολογιακούς υπολογισμούς. Θεωρήθηκε σαν ιδιοφυΐα σε 15 θεματικές ενότητες και υπήρξε αντικείμενο μελέτης από πολλά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Το παράδοξο με την περίπτωση του Peek είναι πως αντιθέτως με τους υπόλοιπους savant, με την πάροδο του χρόνου οι διανοητικές του δυνατότητες και η κοινωνικότητα του βελτιώνονταν. Πέθανε από έμφραγμα μυοκαρδίου το Δεκέμβριο του 2009.

Σύνδρομο Asperger ή σύνδρομο του "μικρού σοφού"

«Τα παιδιά με Σύνδρομο Asperger δεν ζουν στον κόσμο τους. Απλά ζουν στον κόσμο μας με το δικό τους τρόπο» (Wing, 1991)

Το σύνδρομο Asperger πήρε το όνομά του από τον Αυστριακό παιδίατρο Hans Asperger, ο οποίος το 1944 δημοσίευσε την πρώτη εργασία για μια ομάδα παιδιών που είχαν πολλές ικανότητες, αλλά ταυτόχρονα αντιμετώπιζαν δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Άτομα με σύνδρομο Asperger παρουσιάζουν

υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης (IQ) από το μέσο όρο και γενικά υψηλό επίπεδο ανεξάρτητης σκέψης καθώς και ικανότητα για εξαιρετικά επιτεύγματα. Παρά την αναπτυγμένη ευφυΐα τους όμως συναντούν δυσκολίες στην κοινωνική συναναστροφή με άλλους ανθρώπους, παρουσιάζουν έλλειψη προσαρμοστικότητας και αφηρημένης σκέψης. Η διάγνωση είναι εξαιρετικά δύσκολη λόγω της ιδιαίτερης φύσης του συνδρόμου καθώς και των πολλών ομοιοτήτων της με άλλες μαθησιακές δυσκολίες. Διάσημα άτομα με το σύνδρομο Asperger εικάζεται ότι είναι ο Bill Gates, ιδρυτής και ιδιοκτήτης της Microsoft, o Steven Spielberg, διάσημος σκηνοθέτης του Hollywood καθώς και ο Albert Einstein ο μεγάλος νομπελίστας φυσικός του 20ου αιώνα.

Το σύνδρομο Asperger ανήκει στις αναπτυξιακές διαταραχές. Συχνά χαρακτηρίζεται ως αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας και τα αίτιά του είναι νευροβιολογικά, ενώ υπάρχει και μεγάλος βαθμός κληρονομικότητας (σε ποσοστό 80% ο ένας γονιός έχει επίσης το σύνδρομο). Ωστόσο, διαφέρει από τον αυτισμό, επειδή τα παιδιά με Asperger έχουν φυσιολογική ή ανώτερη νοημοσύνη και δεν καθυστερούν να μιλήσουν, εν αντιθέσει με τον κλασικό αυτισμό, όπου υπάρχει καθυστέρηση στον λόγο. Eμφανίζεται στα αγόρια 4 φορές συχνότερα από τα κορίτσια, ενώ σε ένα ποσοστό 20% τα άτομα με σύνδρομο Asperger είναι ιδιοφυΐες.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ASPERGER

• Η εμφανής δυσκολία να δημιουργήσουν φιλίες παρότι το επιθυμούν.
• Το μοναχικό, φανταστικό και ασυνήθιστο για την ηλικία τους παιχνίδι.
• Η αδυναμία τους να κατανοήσουν το χιούμορ, τα λογοπαίγνια και τις μεταφορές, παρότι το λεξιλόγιό τους είναι ανεπτυγμένο.
• Η προσκόλλησή τους στη ρουτίνα και την επανάληψη των ίδιων πράξεων (στερεοτυπίες) και οι εκρήξεις άγχους και θυμού στις αλλαγές προγράμματος και τις μεταβατικές καταστάσεις (π.χ. αλλαγή σχολείου, ταξίδι).
•  Η κινητική αδεξιότητά τους (π.χ. δυσκολεύονται στο πέταγμα της μπάλας, το δέσιμο των κορδονιών, το ποδήλατο, το σκαρφάλωμα). 
•  Η ευαισθησία σε ήχους, μυρωδιές ή γεύσεις που δεν φαίνεται να ενοχλούν τους άλλους. Τα παιδιά έχουν δυσκολία στη συγκέντρωση προσοχής στην τάξη, επειδή οι θόρυβοι τα ενοχλούν πολύ.  
• Η δυσκολία στο να γράφουν καθαρά (δυσγραφία) και η υπερβολική κούραση κατά το γράψιμο (γι’ αυτό και προβλέπεται η εξέτασή τους με λιγότερη ύλη, σε υπολογιστή ή προφορικά).   Τα χαρακτηριστικά αυτά παρατηρούνται στα μισά από τα παιδιά με σύνδρομο Asperger. 

<<Κατά τη γνώμη μου ,οι άνθρωποι με σύνδρομo Asperger αποτελούν ένα ζωηρόχρωμο νήμα μέσα στην πλούσια ύφανση της ζωής. Ο πολιτισμός μας θα ήταν εξαιρετικά πληκτικός και στείρος αν δεν είχαμε και δεν θεωρούσαμε ανεκτίμητους τους ανθρώπους με σύνδρομο Asperger>>.

Tony Attwood

Βιβλιογραφία

Heaton, P., & Wallace, W.L. (2004). Annotation: The savant syndrome. Journal of Child Psychology and Psychiatry Treffert, D.A. (1999). The savant syndrome and autistic disorder. CNS Spectrums

Treffert, D.A. (2009). The savant syndrome: An extraordinary condition. A synopsis: past, present, future. Philosophical Transactions of the Royal Society