Η σημασία της Φωνολογικής Επίγνωσης

Με τον όρο φωνολογική επίγνωση ή φωνολογική ενημερότητα εννοούμε τη συνειδητή διάκριση και ανάλυση της ομιλίας στα επιμέρους στοιχεία της. Δηλαδή των λέξεων που αποτελούν την πρόταση, επίσης των συλλαβών που αποτελούν τη λέξη, καθώς και των φωνημάτων του αποτελούν τη συλλαβή. Επίσης, είναι η ικανότητα των παιδιών να χειρίζονται τα φωνολογικά συστατικά των γλωσσικών μονάδων (π.χ. δημιουργία νέων λέξεων αλλάζοντας κάποιο φώνημα πόδι/ ρόδι ή προσθέτοντας μία συλλαβή χέρι/μαχαίρι κτλ.). 

                                                    ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:

Η φωνολογική επίγνωση αναφέρεται στην ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει και να χειρίζεται τις μονάδες του προφορικού λόγου (φωνήματα, συλλαβές και λέξεις).

Τα παιδιά που έχουν φωνολογική επίγνωση μπορούν

• να εντοπίζουν αλλά και να δημιουργούν προφορικά μια ρίμα (ομοιοκαταληξία)
• να χτυπούν παλαμάκια αντίστοιχα με τον αριθμό των συλλαβών μιας λέξης
• να αναγνωρίζουν τις λέξεις με τα ίδια αρχικά γράμματα ή συλλαβές
• να εστιάζουν και να χειρίζονται μεμονωμένα ήχους (φωνήματα) στον προφορικό λόγο. Τα φωνήματα είναι οι μικρότερες μονάδες που περιλαμβάνει ο προφορικός λόγος και συνδυάζονται για να σχηματίζουν συλλαβές και λέξεις
• να διακρίνουν τις λέξεις μιας πρότασης, τις συλλαβές μιας λέξης, τους ήχους μιας συλλαβής
• να κατανοούν τη σχέση μεταξύ της γραπτής και της προφορικής γλώσσας

                       Γιατί είναι σημαντική η φωνολογική ενημερότητα;

                                      Τι σχέση έχει με την ανάγνωση;

Η απόκτηση της φωνολογικής επίγνωσης είναι σημαντική διότι αποτελεί το θεμέλιο για την ανάγνωση και την ορθογραφία. Έχει παρατηρηθεί ότι μαθητές που εμφανίζουν δυσκολίες στην ανάγνωση, συχνά, έχουν χαμηλότερα επίπεδα φωνολογικής ενημερότητας απ’ ότι οι συμμαθητές τους.

Η φωνολογική επίγνωση αναπτύσσεται σταδιακά κατά την προσχολική περίοδο μέσα από δραστηριότητες, ιεραρχημένες ανάλογα με τη δυσκολία τους και την ηλικία του παιδιού. Για παράδειγμα, ασκήσεις που αφορούν στην εύρεση της ομοιοκαταληξίας θεωρούνται κατάλληλες για παιδιά 4 με 5 ετών, ενώ ασκήσεις που αφορούν στο επίπεδο των φωνημάτων θεωρούνται κατάλληλες για παιδιά από 5 ετών και πάνω.

Στην απόκτηση της φωνολογικής ενημερότητας, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά και οι γονείς. Τραγουδάκια ή αυτοσχέδια ποιήματα (αν είναι αστεία, ακόμα καλύτερα για τα παιδιά) με ομοιοκαταληξία, παιχνίδια στα οποία πρέπει να βρουν όσο το δυνατόν περισσότερες λέξεις που να  ξεκινούν από την ίδια συλλαβή ή το ίδιο γράμμα, προτάσεις των οποίων οι λέξεις ξεκινούν από την ίδια συλλαβή είναι ευχάριστες δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν ακόμα και κατά τη διάρκεια μιας μικρής διαδρομής με το αυτοκίνητο.