Συμβουλές Ενίσχυσης Προφορικού Λόγου

Είναι γνωστό ότι τα πρώτα χρόνια ανάπτυξης του παιδιού είναι τα πιο σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Από τη γέννηση του το βρέφος, αρχίζει να δέχεται καταιγισμό ερεθισμάτων μέσω των οποίων μαθαίνει τον κόσμο του. Παρ’ όλο που είναι γνωστό  ότι τα γονίδια  επηρεάζουν την ανάπτυξη του κάθε παιδιού, πρόσφατες έρευνες ενισχύουν το γεγονός ότι η ανάπτυξη των παιδιών επηρεάζεται άμεσα από το περιβάλλον, τις εμπειρίες και τα ερεθίσματα που λαμβάνουν. Το άμεσο περιβάλλον του, δηλαδή η οικογένειά του, μπορεί να συμβάλει και να στηρίξει όλους τους τομείς ανάπτυξης του παιδιού. Οι γονείς μπορούν να συμβάλουν αισθητά στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών τους, παρέχοντας τους ένα γόνιμο περιβάλλον και συνθήκες, τις οποίες τα παιδιά με την σειρά τους θα χρησιμοποιήσουν για να μεγιστοποιήσουν τις ικανότητες τους.

 Συμβουλές Ενίσχυσης Προφορικού Λόγου

• Παρέχουμε ορθά γλωσσικά μοντέλα

 Χρησιμοποιούμε απλές προτάσεις στα μικρά παιδιά (κάτω των τριών χρόνων) αλλά πάντοτε με ορθές παραγωγές λέξεων. Δε χρησιμοποιούμε «μωρουδίστικες» λέξεις.

• Ονομάζουμε ότι βλέπουμε γύρω μας

Ειδικά μέχρι την ηλικία των τριών χρόνων όπου το παιδί αυξάνει ραγδαία το λεξιλόγιο του

• «Χτίζουμε» πάνω στις προτάσεις των παιδιών

 Από την ηλικία των 2 χρόνων όπου το παιδί αρχίζει να βάζει δύο λέξεις μαζί, μέχρι ακόμα και την ηλικία των 5 χρόνων. Μπορούμε να ενισχύουμε την παραγωγή φράσεων ή προτάσεων των παιδιών «χτίζοντας» πάνω στις προτάσεις που ήδη χρησιμοποιούν προσθέτοντας 1-3 λέξεις στην υπάρχουσα πρόταση. Πχ. όταν το τρίχρονο παιδί λέει «να παίξουμε με το ποδήλατο», ο ενήλικας επαναλαμβάνει και προσθέτει «να παίξουμε με το ποδήλατο στην αυλή.» Ο κύριος λόγος που «χτίζουμε» πάνω στις προτάσεις των παιδιών είναι για να τους δώσουμε μοντέλα μεγαλύτερης και πιο σύνθετης πρότασης χρησιμοποιώντας ως βάση το δικό τους γλωσσικό επίπεδο.

• Σχολιάζουμε τα πράγματα που κάνουμε μαζί

 Καθώς παίζουμε, καθώς κάνουμε δουλειές του σπιτιού, καθώς επισκεπτόμαστε κάποιο φίλο ή κάποιο χώρο, σχολιάζουμε τη δραστηριότητα έτσι ώστε να δίνουμε άμεσο γλωσσικό μοντέλο αλλά και πληροφορίες στο παιδί.

• Χρησιμοποιούμε λιγότερο συνηθισμένες λέξεις για να περιγράψουμε πράγματα

π.χ. «το φαγητό είναι νόστιμο» έναντι «το φαγητό είναι καλό»

• Εξηγούμε το νόημα καινούριων λέξεων

 Δίνουμε συνώνυμα, αλλά κυρίως τα συνδέουμε με πληροφορίες που τα παιδιά ήδη ξέρουν. Η σύνδεση καινούριων λέξεων με έννοιες που γνωρίζουν, βοηθά στην πιο άμεση χρήση τους από τα παιδιά. Π.χ. «το μωρό τρομοκρατήθηκε μόλις άκουσε το σκύλο». «Τρομοκρατήθηκε σημαίνει φοβήθηκε πάρα πολύ». «Θυμάσαι πόσο τρομοκρατήθηκες εσύ όταν άκουσες τον συναγερμό να χτυπά δυνατά;»

• Χρησιμοποιούμε συχνά καινούριες λέξεις σε διάφορες προτάσεις

Με αυτό τον τρόπο θέλουμε να δώσουμε την ευκαιρία στα παιδιά να αντιληφθούν τον τρόπο χρήσης της λέξης ή της οικογένειας λέξεων πχ. «είναι ψηλή η θερμοκρασίας σήμερα», «αναρωτιέμαι τι θερμοκρασία θα έχουμε σήμερα», « να κοιτάξουμε το θερμόμετρο στη βεράντα για να δούμε τη σημερινή θερμοκρασία.»

• Συζητούμε και σχολιάζουμε τα πράγματα που γίνονται γύρω μας

Πάντοτε δίνουμε εξηγήσεις και αναλύουμε τους λόγους που συμβαίνουν πράγματα πχ. «πλένουμε τα χέρια μας για να φύγουν τα μικρόβια,» «τα φώτα της τροχαίας ρυθμίζουν την κυκλοφορία»

• Ζητούμε την άποψη και τις ιδέες τους σε θέματα που συζητούμε

πχ. «τι θα συνέβαινε στον δρόμο εάν δεν είχαμε φώτα της τροχαίας;»

• Χρησιμοποιούμε φωτογραφίες ή ενθύμια από επισκέψεις ή ταξίδια για την διήγηση

• Καθώς συζητούμε με τα παιδιά, τα βοηθούμε να μεταφερθούν σ’ ένα πιο ψηλό γλωσσικό επίπεδο ζητώντας τους:

* να λύσουν προβλήματα πχ. «δεν έχουμε άλλες κόλλες για ζωγραφική. Τι μπορούμε να κάνουμε τώρα;»
* να μαντέψουν το επόμενο πιθανό γεγονός πχ. «τι νομίζεις ότι θα γίνει μετά;» ή «τι θα γίνει εάν…» κ.ο.κ

• Χρησιμοποιούμε βιβλία τα οποία αποτελούν πολύτιμα «γλωσσικά εργαλεία»

*Ικανότητες διήγησης: βοηθούμε το παιδί να κατανοήσει τις έννοιες «αρχή, μέση και τέλος.» Αρχικά χρησιμοποιούμε τις εικόνες του βιβλίου ως βοήθημα για τη διήγηση και αργότερα διηγούμαστε την ιστορία χωρίς τις εικόνες. Επίσης η δραματοποίηση της ιστορίας βοηθά στην καλύτερη κατανόηση της.
* Συσχέτιση εννοιών με καθημερινά γεγονότα: εφαρμόζουμε τις γνώσεις που παίρνουν τα παιδιά από τα βιβλία σε άλλες καθημερινές καταστάσεις, πχ. «θυμάσαι τι έκανε ο Χ στο παραμύθι; Εμείς τώρα τι μπορούμε να κάνουμε;»
* Συζήτηση με στόχο την ανταλλαγή ιδεών: «τι σου άρεσε περισσότερο;» «τι θα έκανες στη θέση του Χ;» «γιατί νομίζεις ότι …»

Είναι σημαντικό, τον περιορισμένο χρόνο που έχουμε με τα παιδιά μας, να τον αξιοποιούμε ορθά και στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Στόχος μας πρέπει να είναι ο ποιοτικός χρόνος με τα παιδιά, πράγμα που συνήθως σημαίνει περισσότερη ενέργεια και προσπάθεια από την πλευρά του ενήλικα. Οι γλωσσικά πλούσιες εμπειρίες, είναι γενικά αυτές που εμπλέκουν ενεργά το παιδί, που του επιτρέπουν να συμμετέχει, να χρησιμοποιεί τη φαντασία του και τη δημιουργικότητα του.