Μέθοδος Montessori

Η Μέθοδος Μοντεσσόρι δεν είναι μια θεωρία. Είναι απόρροια της εμπειρίας που απέκτησε η μεγάλη παιδαγωγός Μαρία Μοντεσσόρι παρατηρώντας και δουλεύοντας με χιλιάδες παιδιά σε όλο τον κόσμο. 

Η Μαρία Μοντεσσόρι  γεννήθηκε το 1870, στην επαρχιακή πόλη  Chiaravalle της Ιταλίας  από μορφωμένους γονείς της μεσαίας τάξης.  Σπούδασε  Ιατρική και στη συνέχεια σπούδασε Παιδαγωγικά, Φιλοσοφία και Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο της Ρώμης. Η Montessori έγινε η πρώτη γυναίκα γιατρός στην Ιταλία.

 Το 1900 έγινε διευθύντρια του Ειδικού Σχολείου Orthophrenic  που φιλοξενούσε παιδιά με ειδικές ανάγκες. Εκεί άρχισε να ερευνά εκτενώς περιπτώσεις παιδιών που αντιμετώπιζαν αναπτυξιακές διαταραχές και διαπίστωσε πως Παιδαγωγική και Ιατρική πρέπει να συμβαδίσουν χέρι-χέρι  για τα καλύτερα αποτελέσματα θεραπείας αυτών των παιδιών.

Η πρωτοποριακή μέθοδος που εφάρμοζε στα παιδιά με ειδικές ανάγκες  ήταν αξιοσημείωτη και βελτίωνε ανέλπιστα την  ανάπτυξη των παιδιών. 

Το 1907 εφάρμοσε τη μέθοδό της και σε ομαλώς αναπτυσσόμενα παιδιά, τα οποία παρατήρησε πως έμεναν πίσω σε σχέση με τις δυνατότητές τους εξαιτίας των λανθασμένων εκπαιδευτικών αρχών που ακολουθούνταν μέχρι τότε στην Ιταλία. Η Μοντεσσόρι δημιούργησε το σχολείο που ονομάστηκε Casa dei Bambini (ή Σπίτι των Παιδιών) και εκεί τα παιδιά λάμβαναν την αγωγή των αισθήσεων, την αγωγή των μυών, την αγωγή της ευφυίας , των κοινωνικών συναισθημάτων και την ηθική της βούλησης. 

Η μέθοδος Montessori δίνει έμφαση στην ανάγνωση και γραφή, τα θεωρεί ως ενιαίο ψυχικό γεγονός και προτείνει την παράλληλη διδασκαλία τους. Η Montessori διατυπώνει την άποψη ότι τα παιδιά έχουν έμφυτη ανάγκη για την ανάγνωση και γραφή που ξεκινάει νωρίτερα από το επίσημο πρόγραμμα και υποβοηθείται  με τη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τη φυσική εκδήλωση τους.

Η γραφή ξεκινά από προπαρασκευαστικές ασκήσεις με τη χρήση του κατάλληλου υλικού. Στην αρχή χρησιμοποιούνται γεωμετρικά σχήματα όπου το παιδί πάνω στο χαρτί σχεδιάζει το περίγραμμά τους και στη συνέχεια το γεμίζει με μολύβι ή χρώμα. Η γραφή βοηθά την εκμάθηση της ανάγνωσης με πολυαισθητηριακή προσέγγιση. Για παράδειγμα το παιδί ιχνηλατεί τα γράμματα από σμυριδόχαρτο, γυαλόχαρτο, χαρτόνι ή ξύλο βιώνοντας το σχήμα τους πριν την εμπλοκή του σε αναγνωστικές συνειδητές  δραστηριότητες. Αυτονόητη είναι η ύπαρξη πλούσιου υλικού και ο προσεκτικός σχεδιασμός του.

Παράδειγμα εναλλακτικής μορφής διδασκαλίας - μέθοδος Montessori

 
               Η μεθοδολογία της ανάγνωσης ακολουθεί τα ακόλουθα στάδια:

• Στάδιο πρώτο: ο εκπαιδευτικός αφήνει το παιδί να  αντιληφθεί το γράμμα με την αφή και στη συνέχεια προφέρει ταυτόχρονα το  φθόγγο του γράμματος για να μπορέσει  το παιδί να τον αντιληφθεί ακουστικά. Στο τέλος, του δείχνει τον τρόπο που θα τον γράψει προφέροντας ταυτόχρονα τον φθόγγο για να γίνει αντιληπτός από το παιδί και κιναισθητικά. Με τη συχνή επανάληψη και τη σύνδεση οπτικών, ακουστικών και κιναισθητικών παραστάσεων, η μάθηση επιτυγχάνεται ευκολότερα.

• Στάδιο δεύτερο: ο εκπαιδευτικός προφέρει ένα γράμμα και ζητά από το παιδί να του το δώσει. Αν δεν μπορεί να εκτελέσει  αυτή την εντολή, αυτό σημαίνει ότι δεν έχει καθαρή παράσταση του γράμματος και επαναλαμβάνεται η άσκηση του πρώτου σταδίου για όσο χρόνο χρειαστεί, έως ότου το παιδί να εκτελέσει με επιτυχία την οδηγία.

• Στάδιο τρίτο: ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί τη φωνητική μέθοδο. Προφέρει  δείχνοντας στο παιδί το γράμμα, αρχίζοντας από  τα φωνήεντα και έπειτα τα  σύμφωνα με σκοπό τη δημιουργία συλλαβών (στη σύνδεση, ανάγνωση και γραφή). Όταν το παιδί συνδέσει αυθόρμητα τον ήχο με  το σύμβολο του, το γράμμα τότε είναι σαν να το γράφει με το μυαλό του. Όταν πάλι αναγνωρίσει το γράμμα τότε είναι σαν να το διαβάζει με το μυαλό του. Για τη σύνθεση των λέξεων, η Montessori χρησιμοποιεί κινητά κόκκινα και γαλάζια γράμματα   σε οχτώ αντίτυπα το καθένα, τοποθετημένα σε κουτί με χωρίσματα. Μόλις το   παιδί φτάσει να αναγνωρίζει μερικά φωνήεντα και σύμφωνα έχει στη διάθεση του αυτό το υλικό και όταν ο εκπαιδευτικός  προφέρει καθαρά μια λέξη, παραδείγματος χάρη «μαμά», επαναλαμβάνοντας πολλές  φορές τους φθόγγους, το παιδί παίρνει τα αντίστοιχα γράμματα από το υλικό  και τα βάζει πάνω στο τραπέζι εργασίας. Με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού συνθέτει τη λέξη, προφέροντας αρχικά τα γράμματα και στη συνέχεια τη λέξη. Η  δραστηριότητα επαναλαμβάνεται πολλές φορές.

Ο σεβασμός στην προσωπικότητα του παιδιού είναι η βασικότερη αρχή της μεθόδου, και έπειτα η ελευθερία που θα βγει από την πειθαρχία. Άλλες αρχές της μοντεσσοριανής μεθόδου είναι:

• Η εσωτερική και εξωτερική τάξη στη συγκρότηση του ανθρώπου.
• Ο σεβασμός στο έμψυχο και άψυχο περιβάλλον.
• Η ατομική προσπάθεια αλλά και η καλή συνεργασία με τον κόσμο του περιβάλλοντος.
• Η μάθηση μέσω της έρευνας που θα δώσει τη χαρά για τη δουλειά και την ικανοποίηση για το αποτέλεσμα. Η παντοειδής άσκηση για την απόκτηση δυνατοτήτων.
• Ικανός άνθρωπος ίσον ευτυχής άνθρωπος.