Δυσλεξία, συμτώματα και αίτια

Δυσλεξία είναι η ειδική μαθησιακή δυσκολία στην επεξεργασία του λόγου που εκδηλώνεται κυρίως στην ανάγνωση, στη γραφή και ορθογραφία. Είναι μία διαταραχή που παρατηρείται κυρίως σε παιδιά, κατά την οποία, παρόλο που μπορεί να υπάρχει φυσιολογική ευφυία,κανονικό κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον και καλή εκπαίδευση, το παιδί δυσκολεύεται υπερβολικά στην ανάγνωση και γραφή.

Η δυσλεξία είναι θείο δώρο, μόνον όταν γνωρίζουμε την ύπαρξή της και την αντιμετωπίζουμε έγκαιρα και σωστά. Αντίθετα, η άγνοια την επιδεινώνει και συνεπάγεται με προβλήματα εκπαιδευτικά, ψυχολογικά και κοινωνικά που επηρεάζουν κάθε πλευρά της προσωπικότητας του παιδιού.

Μόνο ένα από τα πέντε Ελληνόπουλα έχει διαγνωστεί για δυσλεξία. Δηλαδή, το 80% των όντως δυσλεξικών παιδιών φεύγουν δυστυχισμένα και αδικημένα από το εκπαιδευτικό σύστημα, χωρίς ποτέ να έχει γίνει διάγνωση, χωρίς ποτέ να βοηθηθούν.

Συμπτώματα της Δυσλεξίας

·        Αναστροφή γραμμάτων, αριθμών

·        Αδυναμία στην φωνημική επίγνωση

·        Χαμηλή ικανότητα αποκοδικωποίησης μεμονωμένων λέξεων

·        Ελλιπής γνώση των συμβόλων και των αντίστοιχων ήχων τους

·        Συχνά λάθη στην προφορική ανάγνωση

·        Ανορθογραφία

·        Ασχημος γραφικός χαρακτήρας

·        Δυσκολίες στον προφορικό λόγο (πχ εύρεση κατάλληλης λέξης, προφορά, γρήγορη   ονομασία αντικειμένων)

·        Κακή κατανόηση κειμένου (με βοήθεια στην ανάγνωση «δύσκολων» λέξεων και απεριόριστο χρόνο)

·        Κομπιάζει, καθυστερεί, διστάζει όταν διαβάζει φωναχτά

·        Παραλείπει, επαναλαμβάνει ή προσθέτει λέξεις στο κείμενο όταν διαβάζει

·        Δεν αναγνωρίζει γνωστές λέξεις

·        Πηδάει σειρές, διαβάζει την ίδια σειρά δυο φορές

·        Χάνει τη θέση του στο κείμενο, ακολουθεί το δάχτυλό του

·        Δυσκολεύεται να βρει τη βασική ιδέα μιας παραγράφου

·        Έχει δυσκολία στη χρήση λεξικών, εγκυκλοπαιδειών, χαρτών

Αλλες δυσκολίες

·        συγχέει δεξί-αριστερό

·        δυσκολία στην εκμάθηση ξένων γλωσσών

·        ανάμικτη προτίμηση για το χέρι με το οποίο θα εκτελέσει κάποιο έργο

·        δυσκολία να βρει τη λέξη για κάποιο αντικείμενο

·        δυσκολίες στη γρήγορη επεξεργασία πληροφοριών

·        μπερδεύεται εύκολα με σύνθετες οδηγίες/ερωτήσεις

·        δυσκολεύεται να συγκρατήσει λίστα με οδηγίες (μπορεί να εκτελέσει τα ίδια καθήκοντα    όταν του τα πουν ένα-ένα) 

Δυσκολίες παρουσιάζουν και στις “αυθαίρετες” σειροθετήσεις, όπως είναι:

· οι ημέρες της εβδομάδας,

· οι μήνες, καθώς και ποιοι από αυτούς έχουν 30 και ποιοι 31 ημέρες,

· το αλφάβητο,

· η προ-παίδεια (πολλαπλασιασμός),

· οι αριθμοί τηλεφώνου,

· οι μουσικές νότες

Συμπεριφορά

·        ανοργάνωτος

·        ξεχνάει πράγματα

·        ανώριμος, αδέξιος

·        συχνά βρίσκεται στο λάθος μέρος τη λάθος ώρα

·        κουράζεται υπερβολικά, εξαιτίας του βαθμού προσοχής και κόπου που πρέπει να     καταβάλει 

·        χρησιμοποιεί τακτικές αποφυγής (πηγαίνει συνέχεια για νερό ή στην τουαλέτα)

·        είναι ο κλόουν της τάξης, έχει διασπαστική συμπεριφορά ή είναι εντελώς αποτραβηγμένος (συνήθως πρόκειται για κραυγές βοήθειας από μέρος του παιδιού)

·        μοιάζει να ονειροπολεί και να μην προσέχει

ΑΙΤΙΑ

Μέχρι σήμερα δύο είναι οι κυρίαρχες θεωρίες για τις αιτίες της δυσλεξίας: α) ότι προκαλείται από κακή καλωδίωση των νευρώνων του εγκεφάλου και β) ότι οφείλεται στην ανικανότητα του εγκεφάλου να κατανοήσει τη σχέση ήχων και συμβόλων της γλώσσας αλλά χωρίς όμως να υπάρχει κάποιο νευροβιολογικό πρόβλημα, για παράδειγμα δεν μπορεί κάποιος να επεξεργαστεί εύκολα τη διαφορά του “φα” με το “θα”.

Οι ερευνητές που κάνουν αναλύσεις εξετάζοντας δυσλεκτικά άτομα, συχνά βρίσκουν ότι και οι δύο θεωρίες έχουν βάση. Και πραγματικά οι δύο θεωρίες είναι δύσκολο να διαχωριστούν.

Ερευνητές από το Βέλγιο, τη Μ. Βρετανία και την Ελβετία, με επικεφαλής τον καθηγητή Ψυχιατρικής Μπαρτ Μπόετς του Καθολικού Πανεπιστημίου της Λουβέν, μελέτησαν τους εγκεφάλους 23 ενήλικων ανθρώπων με δυσλεξία και 22 χωρίς δυσλεξία, με τη βοήθεια λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI).

Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ασθενείς με δυσλεξία καταλαβαίνουν μεν τις ελάχιστες «μονάδες ήχου» (τα λεγόμενα «φωνήματα») της γλώσσας, με τα οποία δημιουργούνται οι λέξεις, αλλά δεν διαθέτουν τα κατάλληλα νευρωνικά κυκλώματα για την επεξεργασία τους λόγω προβλημάτων ενδοεπικοινωνίας του εγκεφάλου. Πιο απλά, οι δυσλεκτικοί δεν βλέπουν το “3” ως “ε” αλλά το το βλέπουν όπως είναι: “3”. O εγκέφαλός τους όμως το προσεγγίζει ως ¨ε”.

Σύμφωνα με τον Δρ Μπόετς, η μελέτη καταρρίπτει την άποψη ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από δυσλεξία, έχουν κατώτερη ικανότητα να αναγνωρίσουν και να διακρίνουν τους ξεχωριστούς ήχους μιας γλώσσας.

Αντίθετα, το πρόβλημα πηγάζει από την ελλιπή διασύνδεση ανάμεσα στην ακουστική περιοχή του εγκεφάλου, όπου γίνεται η επεξεργασία των ήχων των φωνημάτων, και στην περιοχή του Μπροκά, όπου γίνεται η ανωτέρου επιπέδου φωνολογική επεξεργασία της γλώσσας.

 Βασικές δεξιότητες του δυσλεξικού ατόμου

 Η μαθησιακή δυσκολία είναι η μια μόνο πλευρά της Δυσλεξίας,αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ειδικές ικανότητες του χαρισματικού δυσλεξικού ατόμου, που μπορούμε να τις συνοψίσουμε ως εξής:

• Αντίληψη: η ικανότητα να αλλάζουν και να δημιουργούν αντιλήψεις
• Υψηλή επίγνωση του περιβάλλοντος
• Έντονη περιέργεια
• Μεγάλη διαίσθηση και διορατικότητα
• Πολυαισθητηριακή σκέψη και αντίληψη (με όλες τις αισθήσεις)
• Ζωηρή φαντασία
• Ικανότητα να ζουν τη σκέψη σαν εμπειρία
• Δημιουργικότητα
• Εύκολη προσαρμογή στις αλλαγές
• Ολιστική σκέψη (βλέπουν όλη την εικόνα και δεν στέκονται στις λεπτομέρειες)
• Αντιλαμβάνονται μοντέλα, συνδέσεις και ομοιότητες πολύ γρήγορα και εύκολα
• Συγκέντρωση
• Έντονη φιλοδοξία και επιμονή
• Ανώτερη λογική
• Ικανότητα να βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά απ’ οτι οι άλλοι
• Αγάπη για την πολυπλοκότητα
• Ταυτόχρονη επεξεργασία πολλαπλών σκέψεων
• Δεν ακολουθούν το πλήθος

Αν αξιοποιηθούν αυτές με τον κατάλληλο τρόπο μπορούν να αποτελέσουν μεγάλο πλεονέκτημα σε διάφορους τομείς. Όταν δίνουμε πιο πολλή σημασία στα πλεονεκτήματα και τα καλλιεργούμε, μπορούμε με αυτό τον τρόπο να αμβλύνουμε τα μειονεκτήματα του συνδρόμου της Δυσλεξίας και να δώσουμε μια μεγάλη ώθηση στην αυτοεκτίμηση των ατόμων αυτών. Μπορούμε να τα ενισχύσουμε και να βοηθήσουμε ουσιαστικά το άτομο με Δυσλεξία και να το οδηγήσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση.